[Oekraïne 2012] Dokument, stempel en marshruthka [Amsterdam – Lviv – Tsjernivitsi]

Nadat Sandrvich en zijn broer Wosterhouter een goede ervaring hadden in Oekraïne zette ze die zomer van 2012 koers richting Kiev met als doel twee weken Oekraïne verkennen, Krasnapolsky stak hier een stokje voor en stelde Wit-Rusland voor met als reden dat het regime nog wel eens minder stabiel in het zadel zat dan dat in Oekraïne. Eén probleem, je had een visum nodig met een uitnodiging en de uitnodiging was goedkoper bij vier personen, bleek achteraf bij vijf te zijn. Via een Pools reisbureau kon Krasnapolsky uitnodigingen voor Wit-Rusland kiezen en gingen we met deze uitnodiging en de visumaanvraagformulieren naar de ambassade in Den Haag en een week later konden we onze visums ophalen.

Op een Sparpreis reisde ik af naar Warschau om Krasnapolsky te ontmoeten. Voor € 29 euro kon je best prima naar Warschau reizen in het zitrijtuig van de Poolse Spoorwegen.  Op tijd arriveerde ik op Warszawa Centralna. Krasnapolsky zou na mij arriveren, maar dat werd twee uur door zich te hebben verslapen en een defecte trein waar hij was ingestapt. Ondertussen vermaakte ik mij door de nodige treinen te bekijken en een snelle wandeling om het Pałac Kultury i Nauki, niet echt een aanrader met 30+ graden Celsius en een zware reisrugtas op mijn rug. Toen Krasnapolsky gearriveerd was regelde hij een kluisje voor onze bagage en bezochten we het uitzichtplatform van Pałac Kultury i Nauki, een gebouw van een goede 200 meter hoog, gebouwd als gift van de Sowjet-Unie tijdens de wederopbouw van Polen en het gebouw met de snelste liften van Polen, naar schijnt. Na uitgewaaid te hebben deden we wat boodschappen in het naast gelegen shoppingcenter. Krasnapolsky in zijn woonplaats al de vervoersbewijzen voor de trein naar Krakow gekocht. We namen de binnenlandse hogesnelheidstrein naar Krakow welk nog gereden werd met getrokken treinen. Omdat Polen geen staande reizigers in hogesnelheidstreinen wenst, beschikt iedereen over een zitplaatsreservering. Na een paar uurtjes arriveerden we op tijd Krakow waar we een avondmaal gingen halen voor in de volgende trein richting Przemyślwelk ons een aantal uur voerde door bossen en weide terwijl het donkerder werd. Ondertussen kwam de catering langs en werden we geattendeerd op het verboden sap op de onderste tree van de trolley. In Przemyśl hadden we een hotel geboekt voor de nacht. “We mogen geen dieren uit Oekraïne meenemen.” merkte Krasnapolsky op. En wijste naar een bord met producten die niet uit Oekraïne.

IMG_3088

In Przemyśl diende Krasnapolsky een zorgverzekering te halen voor Wit-Rusland. Wit-Rusland zou er van uitgaan dat Polen, in tegenstelling tot Nederlanders, geen buitenland dekking had bij zijn zorgverzekering.  Na wat ronddwalen vonden we een geschikt bureau waar Krasnapolsky zijn verzekering kon afsluiten. Ondertussen stond er voor het appartementen complex een vrouw heen en weer te lopen met reclame voor snelle rekeningen tegen 15% rente, een trieste realiteit waar veel Polen intrappen aldus Krasnapolsky.  Bij de tegenovergelegen supermarkt haalden we wat te drinken, het was immers dertig graden Celsius en een fles water, helaas geen kvass, was wel welkom. “Dit is in Polen populair.”  Krasnapolsky wees naar een pallet gevuld met zakken gist en suiker. “Alleen vraag ik me af hoe je die combinatie langs de kassa krijgt”, toen we bij de kassa stonden was stond er een man met een kar vol suiker af te rekenen. “Ik geloof dat hij de gist ergens anders gekocht heeft.” Fluisterde ik Krasnapolsky me toe, en zijn vermoeden was juist. We liepen even “om” om te kijken wat hij in zijn auto hat liggen en daar bleek inderdaad al een grote hoeveelheid gist te zijn ingeladen.  Die middag spendeerde we nog wat tijd in Przemyśl. Helaas moesten we al snel richting de grens met Oekraïne, waar voor mij het echte avontuur zou beginnen. Vanuit Przemyśl reed er elk uur een bus naar de daadwerkelijke grens in Medyka, een gewone autobus reed ons er heen en zette ons nabij de grensovergang af. Op het parkeerterrein voor de grens wemelde het van de kofferbakverkopen. Wodka en sigaretten werden uit Oekraïne gehaald en  auto-onderdelen en chips werden naar Oekraïne gebracht.  Chips bleek in Oekraïne duurder te zijn en de lokale supermarkt had er zijn niche van gemaakt wat bleek uit rijen met Lays en weinig overige levensmiddelen.

We sloten aan in de rij voor de Poolse uit-controle. Het voordeel aan de grenzen van de Europese Unie is dat er een aparte rij is voor mensen uit de Europese Unie, welk in ons geval hier goed uitkwam door de grote hoeveelheid Oekraïners met chips en auto-onderdelen.  We waren zo door d Poolse controle, alleen wilde de vriendelijke blondine wel weten of ik mijn naam kende. Ondanks mijn Nederlandse naam vroeg ik me oprecht af of ze het zelf goed inschatte maar gezien haar beroep en expertise zou het meer om mijn zelfverzekerdheid gaan bij het noemen van mijn naam. We liepen door het niemandsland tussen vier meter hoge hekken richting Oekraïne. Oekraïne heeft geen speciale tijden voor eigen burgers of voor mensen met een EU paspoort.  Dus stonden we in de zon te achten tussen mensen bepakt met auto-onderdelen en chips voordat we onze paspoorten konden laten afstempelen bij de grenscontrole. Na een klein halfuurtje in de brandende zon konden we Oekraïne in en arriveerden we in het dorp Shegyni. Het eerst wat we deden was het opzoeken van het busstation voor de marshrutka richting Lviv. Daar vonden we een pinautomaat en konden we de nodige Hrivna pinnen voor deze reis. Na een glas kvass gingen we naar de marshrutka en kocht Krasnapolsky de kaartje bij de chauffeur. Ruimte voor bagage was er niet en konden we voor een goede ander halfuur met onze bagage op schoot zitten. Onderweg stapten met enige regelmaat mensen in en uit. Toen er iemand achter in instapte werd ik niet veel alter op mijn schouder getikt en kreeg ik Hrivna’s in mijn handen gestopt om door te geven aan de persoon voor mij, niet veel alter kwam er wisselgeld en een kaartje terug.

 We arriveerden op het station van Lviv en haalden de treinkaarten op voor de vervolg treinen tot Tsjernivitsi. Na een maaltijd ging de reis naar Radechiv, een dorpje in de richting waar we uiteindelijk naar toe zouden moeten. In de avond licht gleed het Oekraïense landschap aan ons voorbij, niet snel maar met een gangetje van veertig kilometer per uur was het toch ontzettend aangenaam om uit het raam te hangen en Oekraïne aan me voorbij te laten gaan.  Waar en hoe mensen wisten waar ze uitmesten stappen was mij onduidelijk door het ontbreken van een omroepsysteem, gelukkig attendeerde Krasnapolsky mij op een dienstregeling aan de muur. Wat op verlaten haltes leek bleek de trein nog te stoppen. Gelukkig had Radechiv een stationsgebouw, waar de naam op prijkte, en zo doende konden we herkennen waar we uit diende te stappen. De reden om naar Radechiv te reizen was om wat extra uur nachtrust te krijgen. Onze nachttrein naar Tsjernivitsi zou rond middennacht uit Lviv vertrekken en door Radechiv te reizen konden we anderhalf uur extra slapen. We hadden een uur de tijd in Radechiv en wachtte de tijd af op een bankje op het perron. De avondrust in een Oekraïens dorpje is het benoemen waard. In de verte klonken geluiden van vogels, honden en vee en langzaam verdween het laatste licht achter de bomen. Niet veel later kwam er een klein katje aanzetten. “Hoe heet het geluid wat een kat maakt?” vroeg Krasnapolsky mij, iets wat je vaak niet leert als je op latere leeftijd een taal leert.  Het idee om het katje mee te nemen verviel al snel omdat we geen dieren mochten importeren naar Polen. De station cheffin liep langs en vroeg of we nog een treinkaartje moesten kopen. Krasnapolsky vertelde dat we dat al hadden en we mochten gebruik maken van de stationshal waar nog de hitte van de dag hing. We besloten buiten te wachten en ruim voor vertrektijd doemde er felle xenonlampen op aan de horizon en zo nu en dan werd de stilte verbroken door het vage geluid van een treintoeter.

IMG_3098

De bodem trilde bij binnenkomst van de zware locomotief met de nachttrein naar Tsjernivitsi. De trein stopte maar één minuut maar het rijtuig opzoeken was geen moeite. De provodnitsje  had de deur al geopend en we klommen de trein binnen. Ze controleerde onze tickets op het balkon en gaf ons het nummer van het compartiment. Omdat wij de enige waren werd er al snel een vertrekbevel gegeven en na het horen van de claxon vertrok de trein uit Radechiv richting Lviv en Tsjernivitsi. In tegenstelling tot Europese nachttreinen is de nummering, van zit/ligplaats, niet afhankelijk van het coupé nummer en wordt er vrolijk doorgeteld. Compleet tegen onze verwachting in was de coupé al bezet met mensen, twee mannen welk voor de Oekraïense spoorwegen werkten. Na een inspectie gingen ze terug naar Lviv. Onze nachtrust werd vervangen door een gesprek over de situatie van de Oekraïense spoorwegen. Krasnapolsky hield het gesprek gaande omdat één man vloeiend Pools sprak. Door het heugelijke feit dat een Nederlander een Oekraïense nachttrein nam kregen we thee op kosten van de Oekraïense spoorwegen.  In Lviv namen we afscheid en onze compartiment werd niet gevuld met nieuwe reizigers. We maakten onze bedden op voor de rit naar Tsjernivitsi.

[Polen 2011] Wacht even, hoe schrijf je dat? [Łódź – Krakau]

Op een regenachtige en winderig Utrecht Centraal stapte ik uit de intercity afkomstig van Schiphol. Het is begin november en al donker, op de achtergrond hoorde ik bouwgeluiden en begaf mij naar de stationshal om een hapje te eten. Al etend wachtte ik op drie vrienden, Sandrvich, Krasnapolsky en Den Belg. Na kennis gemaakt te hebben wilde Den Belg persé een patatje van de Smullers, een aanfluiting op het gebied van patat en een groot raadsel waarom een Belg dat lekker vindt.

Krasnapolsky had op internet Sparangebot kaarten gevonden voor de nachttrein naar Warschau, een reden om Łódź en Krakau te ontdekken. Met kaartjes voor 29 euro stapten we de EuroNightLine 447 ‘Jan Kiepura’ in en namen plaats in onze Rühesessel, een comfortabele stoel om de nacht in door te komen. Enkele stoelen waren al in Amsterdam gevuld en we konden bij elkaar zitten tot zolang het duurde. Den Belg had wat moeite mijn zijn volle puntzak Smullerspatat terwijl hij zijn stekkerdoos installeerde. De nodige patatjes vielen op de grond “Kurwa” klonk het met licht Vlaams accent al snel kwam de laptop tevoorschijn met allerlei overbodige elektronica er om heen. “Den Belg, waarom heb je een ventilator nodig terwijl het begin november is, je weet dat het dan niet warm is in Polen?” vroeg Krasnapolsky, een duidelijk antwoord kwam er niet. Dat Den Belg, vermoedelijk, teveel elektronica had aangesloten kwam in Emmerich naar voren. Na de locomotief wissel kwam de spanning niet meer terug op de stopcontacten. Aan de conducteur werd er gevraagd hoe dit kon en deelde in matig Duits mee dat het systeem niet zoveel elektronica aankon. “Dobre Poslka technika” mompelde Den Belg welk zijn energie kwijt ging bij het Russisch en/of Wit-Russisch rijtuig. Hij vroeg nog snel hoe je in het Russisch moest vragen of ze wodka of bier hadden. Nadat ik hem geleerd had om “Oe vas jest wodka i piva” had geleerd ging hij op pad om teleurgesteld terug te keren. In het Ruhrgebied liep de trein zo vol dat Krasnapolsky naar zijn plaats verplaatste en niet veel later gingen de grote lampen uit voor de nachtrust.

De houding van de Ruhesessel voelde onnatuurlijk aan waardoor ik niet snel in slaap kon komen. Ook de geluiden uit het hele rijtuig hielden me van mijn slaap, in de verte werd in het Pools getelefoneerd, aan de andere kant weer gesproken en in het midden zat iemand hard muziek te luisteren. Uiteindelijk werd ik gewekt in Hannover door de rangeer bewegingen die nodig zijn om de trein aldaar te splitsen en te combineren. Niet veel later werd ik door een stations omroep gewerkt op Berlin Hbf hier stapten een aantal reizigers uit, nadat ze uitgestapt waren viel ik weer in slaap en werd wakker in Polen. Een zonnig, mistig landschap trok aan mij voorbij gevuld met betonnen gebouwen en veel akker land. Ondertussen ontwaakten er meerdere reizigers en zag ik Krasnapolsky al op zijn mobiele telefoon. Niet veel later werd Sandrvich wakker en begaven we ons naar het restauratie rijtuig, welk in Berlijn aan de trein werd toegevoegd,. Op weg naar de restauratie passeerden we de Russische en Wit-Russische rijtuigen. In de loop van de nacht waren er meerdere aan deze trein toegevoegd. De eerste Russische mannen rookte hun eerste sigaret op het balkon en tipte de as af in een zinken emmer gevuld met zand en peuken. De coupés van de provodnitsja’s waren rijkelijk versierd met tapijten op de vloer en in de Wit-Russische rijtuigen niet alleen hun coupés maar ook de gang en de balkons. “In één van deze coupeetjes hebben die twee zitten frituren.” Deelde Sandrvich mee, als het goed is hangt die geur er nog in één coupé, als het dit rijtuig is geweest, en inderdaad hing er een lichte frituur geur in één van de coupés. 

IMG_2136

Krasnapolsky, Sandrvich en ik stapten uit in Kutno, Den Belg ging verder anar Warschau en zouden we die avond in Krakau ontmoeten. Het station van Kutno was in renovatie en hierdoor konden we geen kaartjes naar Łódź aan het loket bestellen, gelukkig konden we terecht bij een café aan de overkant van de straat. Hier kochten we onze vervoersbewijzen aan de bar. Ik kon Polen wel waarderen, doe koele ochtendlucht, ruikend naar natte vallende bladeren en steenkool en de zon die door de mist scheen voelde heel idyllisch aan, een herfst zo als een herfst zou moeten zijn. Na ongeveer een klein halfuurtje op het station gewacht te hebben kwam ozne trein het station binnen rollen. Ik vond de Poolse locomotief wel wat hebben mijn zijn gigantische koplampen en een wat valere kleur groen.  De trein was comfortabel, coupés met zachte stoelen en niet al te warm gestookt. We namen plaats in een lege coupé. Kransapolsky en Sandrvich hadden het vaak over Woetsj, een stad dat ik niet kende en waar we, dacht ik, ook niet naar toe gingen. Kransapolsky barste in lachen uit en leerde mij Woetsj spelen. “L met een dioaginaalstreepje door de stam, een O met een accent, een normale d en dan een Z met een accent” en hij mocht het een keer voor doen hoe je dat moest schrijven. Łódź was blijkbaar Woetsj, Een kleine voorliefde voor het Pools was geboren. De trein voerde ons langs dorpen, en weilanden gehuld in de mist met een mooi herfstochtend zon, welk de kleuren van de bladeren fraai deed oplichten. Łódź zouden we niet bereiken met de trein, we stapte in Zgierz uit, een voorstad van Łódź welk wel verbonden is met Łódź door een omvangrijk tramnetwerk.

IMG_2137

Hobbelend over de verzakte sporen snelde de tram door de gevallen bladeren en in herfstkleuren gestoken bomen en struiken.  We stapten uit bij een groot recentelijk gerenoveerd industrieel complex welk was omgetoverd tot shoppingcenter, bioscoop, speelhal en zelfs een vijfsterrenhotel met zwevend zwembad. De naam “Manufaktura” deed herinneren aan het industrieel verleden. We bekeken het complex, kochten de nodige proviand voor de rest van de dag en de vroege avond en aten een maaltijd bij één van de vele haastkostketens. “Krasnapolsky, is Alkohole za Grosze zoiets als Alcohol voor centjes?” vroeg Sandrvich. “Waar zie je dat?” “Daar”, “Oh ja, dat betekend inderdaad zoiets als Alcohol voor centjes.” Na de omgeving van de Manufaktura verkend te hebben gingen we naar de hoogte punten van het bezoek aan Łódź. Hotel Alicja, een hotel in een prachtige omgeving. Inspirerend uitzicht, aan de achterkant, maar te duur om te overnachten voor drie studenten. Dus bekeken we het hotel vanaf de tram halte. Na deze attractie bekeken te hebben zijn we lopend naar de oude, afgebrande, tramremise gelopen. Niet dat er een tram in de buurt zou komen, maar het weer nodigde uit voor een stadswandeling naar de afgebrande tramremise om daar de tram te nemen naar Łódź Fabryczna, een onlangs gesloten trein station in het  centrum van Łódź. Helaas was dit station al omringd door bouwhekken en schuttingen en konden we geen corrupte uitvoerder vinden om ons rond te leiden door het voormalige station. De avond begon te vallen we we begaven ons richting het station om de trein te nemen naar Krakow. Op het station hadden we ngo een minuut of twintig om onze trein kaartjes te kopen, uiteindelijk waren het driekwartier door een vertraging van 25 minuten. We namen plaats in onze coupe terwijl de trein Łódź achter zich liet en indoor de donkere velden werd opgeslokt. Een verkoper kwam langs met een karretje en vroeg of we nog iets wouden. We bedankten ondanks dat hij bier verkocht tegen de regelgeving in natuurlijk werd het bier subtiel getoond van onder een jas die op de onderste tree lag van het karretje. Krasnapolsky had niet het idee dat we de normale route naar Krakow reden, het verzakte spoor deed hem vermoeden dat de trein omgeleid werd. Tot we midden in de mist tot stilstand kwamen keek Krasnapolsky op Google Maps en constateerde dat de trein een omleiding genomen had. “Volgens mij wachten we op de trein van Den Belg” merkte Krasnapolsky op, via een chat-app kon hij volgen waar Den Belg uithing. Op Kraków Główny ontmoette we Den Belg en begaven ons naar het hostel wat we voor die nacht geboekt hadden

IMG_2138

De tijd in Krakau werd slenterend door de historische binnenstad door gebracht, niet dat er niets te zien viel. Krakau staat immers vol met UNESCO-werelderfgoed. Maar toch vervelden we ons een beetje. Krakau was naar onze smaak net iets te toeristisch . Omdat we in de vroege avond de binnenlands budget nachttrein naar Szczecin hadden zat een korte trip naar Auschwitz er niet in, tevens waren we van mening dat je dit niet overhaast moet doen ondanks dat we door de nodige oplichters werden aangespoord om toch in te gaan op mooie aanbieding om Auschwitz met privétaxi en gids te bezoeken. Na onze tickets opgehaald te hebben bij de loketten zagen we een Aziatische toeristen geld overhandigen, middels een paspoort, aan twee mannen en een vrouw. Stiekem interesseerde dit ons en we probeerde zo onopvallend ze in de gaten te houden. Na tien minuten waren we ze kwijt om vijf minuten later door hun aangesproken te worden. “Hello, your passports please!” drong beveel één van de mannen ons terwijl ze hun ID-kaarten lieten zien als teken dat ze bij de politie in dienst waren, gek genoeg met een grijs vak als foto. Terwijl Krasnapolsky zijn Poolse ID-kart liet zien deelde ze mee dat alles goed was en waren snel weer verdwenen. De Poolse nationaliteit van Krasnapolsky schrok hun af en deed hun verdwijnen op het stationsplein. Na een snelle avondmaal in het winkelcentrum achter eht station stapte we onze nachttrein naar Szczecin in. De Poolse spoorwegen, PKP, bied goedkope nachttreinen aan binnen Polen onder de merknaam  Tania Kuszetka. “Rijtuigen die verwarmd worden met vuur zijn toch verboden in Europa?” Vroeg Sandrvich bij terugkomst in de coupé. “Waarschijnlijk in Polen niet.” Antwoorde Krasnapolsky. Op het balkon was een geiser te vinden welk de verwarming van het rijtuig verzorgde. “Ik meende dat rijtuigen van de Russische Spoorwegen niet in de Europese Unie werden toegelaten omdat er een Samowar in zat.” Voegde Sandrvich er aan toe.

In Szczecin stond de eerste trein naar Berlijn al klaar en konden we plaatsnemen in het treinstel. Velen liepen voorbij met de vraag of er nog ruimte was op onze schönes-wochenende-ticket. Omdat je op een SWT met vijf man mag reizen wen wij met zijn vieren zijn lieten we iemand meeliften op onze ticket naar Berlijn.  Trein voerde ons door mistige bossen en troosteloze dorpen naar Berlijn. Hier namen we afscheid van onze lifter en konden we zijn bijdrage besteden aan een ontbijt op Berlin Hbf. We vervolgde onze weg met de Regional Express naar Hannover, veel verder dan Magdeburg kwamen we niet. Een trein voor ons had een aanrijding met een persoon en konden we wachten in de stationshal op bus vervangend vervoer. Na een kleine anderhalf uur, een gesprek met een vrouw in armoede en  een appel van haar aangeboden te hebben kwamen de DB Ersatzbussen het stationsplein oprijden om ons net op tijd in Hannover af te leveren voor de intercity richting Schiphol, welk niet in begrepen was maar we een zodanige vertraging hadden dat we deze trein naar het volgende station mochten nemen van de conducteur. In Minden moesten we er al weer uit en gingen we verder richting Viersen en Venlo, terwijl de IC naar Schiphol me praktisch thuis zou afleveren.  Om de moed er in te houden zongen we het Russisch volkslied en oefende Den Belg zijn uitspraak van “kurwa”. Toen Venlo naderde werd hij wat zenuwachtig of we nog op tijd waren voor de Smullers. Het gekurwa ging door bij elk patatje, servetje of klodder mayonaise verkeertd terecht kwam in de intercity richting Eindhoven alwaar ik afscheid nam van het genootschap en mijn reis verder zette naar Schiphol en Hoofddorp. Op een koud, winderig en fel verlichte busstation wachtte ik op één van de alatste niet nachtnet bussen van de Zuidtangnet.